Theo trường phái tâm lý động học, hành vi được thúc đẩy hoặc được kích hoạt bởi sức mạnh mãnh liệt bên trong. Những hành động của con người xuất phát từ bản năng được thừa hưởng, thúc đẩy sinh học và nỗ lực nhằm giải quyết những xung đột giữa nhu cầu cá nhân và đòi hỏi của xã hội. Tình trạng đời sống sẽ khuấy động tâm lý và những xung đột tạo ra sức mạnh cho hành vi. Sinh vật ngừng phản ứng khi nhu cầu của nó được đáp ứng và động lực của nó bị cắt giảm. Mục đích chính của hành động đó là giảm sút sự căng thẳng.

Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX, nhà vật lý học người Áo S. Freud đã phát triển gần như đầy đủ những nguyên tắc của tâm lý động học.
Ông cho rằng, con người bị lôi kéo, thúc đẩy bởi một mạng lưới phức tạp của những sức mạnh bên trong và cả bên phía ngoài. thực chất của con người không phải luôn mang tính lý trí mà là được thúc đẩy bởi những động cơ nằm trong vô thức mỗi người.

thực chất con người gồm 3 khối:
Cái Nó: cái bản năng, hoạt động theo nguyên tắc khoái cảm
Cái Tôi: Cái tôi hiện thực, hoạt động theo nguyên tắc thực tiễn
Cái Siêu tôi: cái thuộc về đạo đức, chuẩn mực của một xã hội, một xã hội người, hoạt động theo nguyên tắc đạo đức.
Nhân cách con người cũng xuất phát từ 3 khối đó, theo trường phái tâm lý động học. không những thế, Freud còn nêu ra những giai đoạn phát triển của nhân cách một con người, đặc biệt là thời thơ ấu.

Đây là một trường phái tâm lý đang có sự phát triển ở phương Tây nói chung và Việt Nam nói riêng. Tâm lý động học sẽ là một Xu thế giải thích tuyệt vời cho những hoạt động như tham vấn, trị liệu.

Những người theo trường phái này tìm cách để hiểu sự kích thích từ môi trường cụ thể nhằm kiểm soát những kiểu hành vi cụ thể. Họ phân tích những điều kiện môi trường về trước – những thứ có trước hành vi và thiết lập trạng thái cho một sinh vật phản ứng hay kìm nén phản ứng. Hành vi phản ứng đó đó là mục tiêu mà họ nghiên cứu, nó là hành động được hiểu, được dự đoán và được kiểm soát.

Xu thế tâm lý này được mở đầu bởi J. Watson, người đã lập luận rằng nghiên cứu tâm lý nên tìm hiểu nghiên cứu những quy luật chi phối phản ứng giữa những loài.

Sau đó, B. F. Skinner đã mở rộng tầm tác động của thuyết này bằng phương pháp phân tích cả những hậu quả của hành vi và đưa ra khái niệm mới về hành vi được củng cố bằng tác dụng của hành vi đó. quy mô hành vi đã có sự mở rộng và phát triển.

Trường phái tâm lý học về hành vi mà ngày này đang được Việt Nam áp dụng nhiều nhấn mạnh vào những khái niệm như hành vi, phản ứng, hành vi tạo tác, củng cố tích cực, củng cố tiêu cực hay sự trừng phạt. Lý thuyết này có ý nghĩa sâu sắc lớn, đóng góp không nhỏ vào việc trị liệu tâm lý.

Đặc biệt, những nguyên tắc theo trường phái hành vi được áp dụng rộng rãi trong những vấn đề về con người, đặc biệt là trẻ em. Nó đã cung ứng những phương pháp giáo dục mang tính đúng đắn, nhân văn hơn đối với trẻ em ở trong môi trường gia đình, môi trường trường học và cả môi trường xã hội.

Theo trường phái tâm lý học nhân văn, con người không bị những lực mạnh mẽ lôi kéo, mang tính bản năng như Freud đã khẳng định, cũng không bị điều khiển bởi môi trường như những người theo thuyết hành vi chỉ ra. Thay vào đó, con người là những sinh vật năng động bẩm sinh là tốt và có khả năng lựa chọn cuộc đời, số phận, tương lai của chính mình. Nhiệm vụ của con người là cố gắng vì sự phát triển tích cực.

Tiêu biểu cho trường phái này có C. Roger, ông nhấn mạnh những cá nhân có Xu thế tự nhiên hướng tới sự phát triển tâm lý và sức khỏe – một quy trình được hỗ trợ bằng sự quan tâm tích cực tới những người xung quanh.

A. Maslow là một đại diện tiêu biểu nữa cho trường phái này. Lý thuyết của ông được Việt Nam áp dụng rất nhiều trong lĩnh vực tâm lý và được ứng dụng rộng rãi khi giải thích những hiện tượng xã hội. Lý thuyết của ông nói về 5 loại nhu cầu kết thành thang nhu cầu Maslow, gồm có:
Nhu cầu sinh lý
Nhu cầu an toàn
Nhu cầu yêu thương
Nhu cầu xã hội
Nhu cầu tự thể hiện
những nhu cầu được vẽ theo trình tự từ dưới lên của thang, nhu cầu tự thể hiện đó là nhu cầu cao nhất. LÝ thuyết rất có thể giải thích những vấn đề học đường, những vấn đề gia đình, trong cuộc sống hằng ngày và cả trị liệu tâm lý.

Trung tâm của trường phái tâm lý học nhận thức là suy nghĩ và toàn bộ quy trình hiểu biết của con người gồm có tham gia, nghĩ, nhớ và hiểu.
Họ tin tưởng rằng, hành vi ở mức độ nào đó chỉ được quyết định bởi sự kiện môi trường có trước và hậu quả của những hành vi trong quá khứ. Một số hành vi quan trọng nhất xuất hiện từ những suy nghĩ mới lạ, không phải từ cách dự đoán. Suy nghĩ vừa là kết quả vừa là nguyên nhân của những hành động công khai minh bạch.

Tâm lý học nhận thức nghiên cứu những quy trình tinh thần cao hơn, như nhận biết, ký ức, sử dụng ngôn ngữ, giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định ở nhiều cấp độ cao thấp không giống nhau. Họ rất có thể kiểm tra cơ thể trong nhiều kiểu nhiệm vụ nhận thức không giống nhau, sự hồi tưởng về những sự kiện thời thơ ấu, hoặc những thay đổi về khả năng ghi nhớ trong suốt cuộc đời.

Nhờ triệu tập vào những quy trình tinh thần, trường phái này rất có triển vọng phát triển ở trên toàn cầu và Việt Nam.

những nhà tâm lý áp dụng trường phái văn hóa – xã hội để nghiên cứu sự không giống nhau khi so sánh giữa những nền văn hóa dựa trên nguyên nhân và kết quả của hành vi.

Tiêu biểu cho trường phái này có Bandura. Ông cho rằng nhân cách con người chủ yếu được tạo thành trải qua sự học tập xã hội. đó là học tập trong những môi trường sống xung quanh mình. những yếu tố về văn hóa, con người, truyền thông hay phong tục đều có tác động nhất định đến nét tính cách của con người. Môi trường xung quanh hoàn toàn rất có thể tác động đến nhân cách, tính cách của một chủ thể khi tiếp xúc hay sống Trong số đó.